نقش بلاکچین در بازتعریف معاملات مس
۱. بهبود ردیابی زنجیره تأمین با بلاکچین
زنجیره تأمین مس از استخراج تا تولید نهایی، فرآیندی پیچیده و چندلایه است که شامل بازیگران متعددی از معادن تا کارخانه‌های تولیدی می‌شود. فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) یا بلاکچین، با ثبت غیرمتمرکز و تغییرناپذیر داده‌ها، امکان ردیابی دقیقِ هر مرحله از فرآیند تولید و توزیع مس را فراهم می‌سازد. در این مدل، اطلاعات مربوط به خلوص مس، منشأ استخراج، و شرایط حمل‌ونقل به صورت شفاف در بلاکچین ثبت می‌شوند و دستکاری آنها تقریباً غیرممکن است. این سطح از شفافیت، اعتماد خریداران جهانی را افزایش داده و ریسک تقلب را کاهش می‌دهد.
۲. قراردادهای هوشمند و حذف واسطه‌ها
استفاده از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) در معاملات مس، یکی دیگر از کاربردهای کلیدی بلاکچین است. این قراردادها با خوداجراییِ شرایط از پیش تعیین شده، نیاز به واسطه‌های مالی و حقوقی را از بین می‌برند. بر اساس مطالعه‌ای که در نشریه علمی «تحولات تجارت الکترونیک در عصر بلاکچین» منتشر شده، قراردادهای هوشمند می‌توانند پرداخت‌های بین‌المللی را به‌صورت خودکار و بر اساس تحقق مراحل خاصی (مانند تأیید کیفیت مس توسط آزمایشگاه‌های مستقل) تسهیل کنند. این مکانیسم نه تنها سرعت معاملات را افزایش می‌دهد، بلکه هزینه‌های تراکنش را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
۳. شفافیت قیمت‌گذاری و کاهش نوسانات
بازار مس به دلیل وابستگی به عوامل جغرافیایی و سیاسی، همواره با نوسانات قیمتی شدید مواجه است. بلاکچین با ایجاد پلتفرم‌های غیرمتمرکز معاملاتی، امکان دسترسی همزمان خریداران و فروشندگان به داده‌های واقعی را فراهم می‌کند.
۴. مقابله با فساد و پولشویی
فساد مالی و پولشویی در معاملات بین‌المللی مس، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، یک چالش جدی است. بلاکچین با ایجاد سوابق دائمی و قابل ردیابی، شفافیت لازم برای نظارت نهادهای بین‌المللی مانند WTO را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، هر تراکنش مالی مرتبط با صادرات مس می‌تواند در یک شبکه غیرمتمرکز ثبت شود و دسترسی نهادهای ناظر به این داده‌ها، امکان شناسایی معاملات غیرقانونی را افزایش می‌دهد.
۵. آینده بازار مس: توکن‌سازی دارایی‌ها
توکن‌سازی (Tokenization) دارایی‌های فیزیکی مانند مس، یکی از روندهای کلیدی است که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ بازارهای جهانی را متحول کند. در این مدل، هر تن مس به توکن‌های دیجیتالی تقسیم می‌شود که مالکیت جزئی را امکان‌پذیر می‌سازند. گزارش زوم ارز پیش‌بینی می‌کند بازار دارایی‌های توکن‌شده تا سال ۲۰۲۵ به ۵ تریلیون دلار خواهد رسید، که سهم قابل توجهی از آن به فلزات اساسی مانند مس اختصاص دارد. این فرآیند نه تنها نقدشوندگی را افزایش می‌دهد، بلکه سرمایه‌گذاران خرد را نیز به بازار جذب می‌کند.
نتیجه‌گیری
فناوری بلاکچین با ارائه زیرساخت‌های شفاف و غیرمتمرکز، در حال بازتعریف استانداردهای معاملات مس در سطح جهانی است. از بهبود زنجیره تأمین تا مقابله با فساد، این فناوری به عنوان یک راه‌حل جامع، همسو با اهداف سازمان تجارت جهانی برای توسعه تجارت الکترونیک و کاهش ریسک‌های مالی عمل می‌کند. با این حال، چالش‌هایی مانند نبود قوانین یکپارچه و مقاومت بازیگران سنتی هنوز پابرجاست. همکاری بین دولت‌ها و شرکت‌ها برای تدوین چارچوب‌های نظارتی، کلید موفقیت این تحول خواهد بود.